Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Ütopya (1923-1950)
Description:... İnsanlık tarihi ile yaşıt sayılan ütopyanın yazılı örneklerine Platon’dan itibaren rastlanır. Ütopya, 16. yüzyılda Thomas More’un 1516’da “Utopia” adlı eserini yazmasıyla bir türün adı olur. Yaşadığı dönemin siyasal, toplumsal, bireysel koşullarından memnun olmayanlar, mevcut düzen karşısına farklı bir zaman ve mekânda tasarlanmış ideal bir düzen ortaya koyarlar. Olumsuz yaşam şartlarını ortadan kaldırmaya yönelik alternatif bir dünya sunan bu öneriler, topluma daha iyi yaşama alanları getirmeyi amaçlar.
Olmayan yer, iyi yer anlamında kullanılan ütopya ideal bir yaşam sunar. İlk örneklerinden itibaren ütopya, umudu ve ideal bir geleceği vaat ettiği için her dönem ilgi görür. İnsanlar bulundukları ortamların olumsuzluklarını, kurulu düzenin eksiklerini, yanlışlarını ortaya koyarak yeni, mutlu, refah bir yaşam hayali kurarlar. Ütopya bu yönüyle mevcut olandan daha iyi bir yaşama alanı arayışını ifade eder. İyi bir gelecek düşünü ifade eden ütopyalar edebi metinlerde olduğu kadar siyaset, eğitim ve sanat alanında da bazı tasarıları ortaya çıkarır.
Ütopya üzerine yapılan çalışmalarda, daha çok Batı edebiyatına ait ürünler üzerinde durularak Doğu toplumlarında ütopyanın olmadığı yönünde değerlendirmeler ağırlık kazanmaktadır. Ancak edebiyat, sanat, mimari ve felsefe gibi birçok alanı ilgilendiren ütopyanın sadece Batı’ya ait bir tür olmadığını ortaya koyan çalışmalar mevcuttur. Türk edebiyatında ütopya ile ilgili olarak Nurettin Öztürk’ün Çağdaş Türk Edebiyatında Ütopya (1992) başlıklı yüksek lisans tezi, Ayhan Yalçınkaya’nın Türk Edebiyatında Ütopik Temalar Olarak Eşitlik ve Özgürlük: Bir Karşılaştırma; 1970-1980 ve 1980-1990 (2000) başlıklı doktora tezi, Yasemin Küçükcoşkun’un 1980-2005 Dönemi Türk Edebiyatında Ütopik Romanlar ve Ütopyanın Kurgusu (2006) adlı yüksek lisans tezi, Firdevs Canbaz Yumuşak’ın Türk Romanının Ütopik Metinlerinde Kadın ve Aile (2009) adlı doktora tezi bulunmaktadır. Bu tezlerin haricinde Kayahan Özgül’ün Türk Edebiyatında Siyasi Rüyalar adlı çalışmasında ütopik kurgulara yer verilmektedir. Ütopya hakkında yapılan bu çalışmalarda daha çok Cumhuriyet öncesi ve sonrası ele alınmaktadır. Türk edebiyatında ütopya çalışmalarında Cumhuriyet döneminin ayrıntılı bir şekilde incelenmemiş olması bizi böyle bir çalışmaya yönlendirdi.
Show description