Świątynie, postacie, ikony
Malowane cerkwie i monastyry Bukowiny Południowej w wyobrażeniach rumuńskich
Description:... Kult ikony poza przestrzenią świątyni i liturgią umożliwia jej badanie w odniesieniu do świata zbiorowych wyobrażeń ludzi, którzy w danym miejscu i czasie otaczają czcią owe święte obrazy. Ikona w świadomości typu ludowego posiada swoje własne znaczenia, które odnoszą się nie tylko do kanonicznych treści religijnych, jest ona także jednym ze znaków wizji świata, w którym funkcjonuje. Pytanie, czym jest ikona, co jest na niej namalowane i co oznacza w kulturze, jest jednocześnie badaniem świata zbiorowych wyobrażeń istniejących w kulturze. Odbiorcy sztuki różnią się między sobą, a zrozumienie, czym jest dla nich sztuka i co w niej odkrywają, wymaga uwzględnienia poziomu ich wiedzy oraz kultury.Taka postawa badawcza nie wynika ze skrajnego relatywizmu w stosunku do sztuki sakralnej, ale z dostrzeżenia różnych kontekstów, w jakich ikona występowała przez wieki w kulturze.
„Zabytki te – jak sądzili już dawni badacze – związane są z ludową wizją świata. Autorka, prowadząc swój dyskurs umiejętnie, pokazuje różnorodne uwikłania wszelkich opinii na temat ludowości, domniemanej folklorystyczności dawnych przekazów, i – co ważne – wyraźnie wskazuje na nie zawsze naukowe konteksty, uzasadnienia i interpretacje tego, co ma być jakoby ludowe. Sprawnie rozdziela takie „interesowne” teorie i analizy od rozważań na temat obecności w omawianym malarstwie, a bardziej jeszcze w jego recepcji, motywów czy elementów myśli mitycznej. Te niezwykle cenne ustalenia - jakie w wielu miejscach praca autorka czyni - pokazują, jak w kulturowej rzeczywistości danej epoki, ale także w czasach późniejszych, z innymi już rezultatami, dokonuje się przyswajanie, a nawet utrwalanie schematów myślenia mitycznego. Zgromadzony przez nią materiał - wyprowadzony z analiz malarstwa, jego umiejscowienia, powiązania ze świątynią, jej programem, orientacją czasoprzestrzenną itd., lokowanego w kontekście kultury - przynosi rzeczywiste, a nie tylko hipotetyczne eksplikacje dynamicznych procesów zachodzących między myślą przedchrześcijańską, myśleniem mitycznym, a głęboko odmiennym porządkiem świata w tradycji judeochrześcijańskiej".
Prof. dr hab. Piotr Kowalski
„Temat podjęty przez p. Ewę Kocój jest tematem niebanalnym i nieanalizowanym dotychczas w literaturze naukowej. Jego realizacja wymagała od Autorki nie tylko zebrania ogromnego materiału źródłowego i jego interpretacji, lecz także wypracowania własnej metody badawczej, co udało się jej z dużym powodzeniem. Autorka potrafiła bardzo dobrze udokumentować swoje tezy, z dużą swobodą poruszając się po różnych dziedzinach wiedzy: historii, historii sztuki, teologii, etnologii i antropologii kulturowej”.
Prof. dr hab. Ilona Czamańska
Praca uzyskała w 2005 roku pierwszą nagrodę w konkursie Narodowego Centrum Kultury na najlepszą pracę doktorską w dziedzinie nauk o kulturze.
Show description